Hiện tại ngáp ngủ

Khoa học giấc ngủ

Tại sao chúng ta ngáp ngủ? Hiện tượng ngáp nhiều, ngáp liên tục & ngáp lây

Giang Gina
27/12/2019

Thú thật rằng mới chỉ viết tiêu đề thôi đã làm tôi ngáp. Nó gần giống như chỉ nhìn thấy chữ viết, văn bản đã có thể khiến bạn cảm giác bị ép buộc ngáp ngủ. Thật lạ phải không nào?

Ngáp ngủ là một hiện tượng bí ẩn, và tôi quyết định tìm hiểu thêm về nó. Nếu không tìm thêm được điều gì mới mẻ, động lực của tôi có thể là ngăn chặn những cái ngáp không tự nguyện xảy ra khi người bạn thân nhất của tôi đang kể cho tôi nghe về một ngày tồi tệ của cô ấy, và tôi vô tình buông ra một cái ngáp khiến cô ấy hoảng hốt nghĩ rằng chắc là tôi đang chán, rồi cả cuộc hội thoại trở nên ngập ngừng và bối rối làm sao.

Vậy, ngáp là gì và tại sao chúng ta ngáp?

Sự thật về ngáp

Ngáp ngủ là một hành động không cố ý khi chúng ta mở miệng rộng, hít vào một luồng không khí và sau đó thở ra. Toàn bộ quá trình mất trung bình khoảng 6 giây. Hiện tượng này cũng phổ biến tương tự như bạn nhắm mắt trong một phần sáu giây và đôi khi mắt chúng ta sẽ chảy nước.

Mặc dù sự thật rằng một phần lý do chúng ta làm điều đó là vì mệt mỏi nhưng đây không phải là lời giải thích duy nhất. Một số lý thuyết cho rằng hiện tượng này đến từ việc thiếu oxy trong não hoặc vì cảm thấy nhàm chán, buồn ngủ. Bên cạnh đó, một số nhà khoa học còn tuyên bố rằng chúng ta còn có thể “bắt một cái ngáp” để giao tiếp lại những người cùng “địa vị”. Vào thời thượng cổ, khi thủ lĩnh của một nhóm người ngáp thì đó là tín hiệu cho thấy đã đến giờ đi ngủ.

Tất cả những lý thuyết này đều có một số điểm thuyết phục, tuy vậy, hãy tách biệt thực tế khỏi hư cấu!

Nguyên nhân ngáp

Thay đổi trạng thái

Khi bộ não của bạn chuyển sang các thời gian hoặc các hoạt động khác nhau trong ngày, điều này có thể gây ra một cơn ngáp. Nó giống như tín hiệu bên trong cơ thể bạn đang muốn báo rằng một điều gì đó sắp xảy ra. Ví dụ, bạn ngáp khi đến giờ đi ngủ nghĩa là cơ thể bạn đang muốn chuẩn bị được nghỉ ngơi. Và bạn cũng có xu hướng làm điều đó khi cảm thấy buồn chán vì cơ thể bạn đang đi từ sự tập trung và tỉnh táo đến sự mất tập trung và năng lượng thấp hơn.

Bên cạnh đó, đây cũng là lý do tại sao bạn nên thức dậy, nghỉ ngơi hoặc đi bộ khoảng 90 phút một lần khi đang làm việc gì đó. Nếu bạn cảm thấy muốn ngáp, điều này đồng nghĩa với việc đồng hồ sinh học của bạn đang nói rằng: Hãy đứng dậy và đi dạo xung quanh đi.

Trước khi đi ngủ

Vào ban đêm, chúng ta trở nên ít cảnh giác hơn và điều này có thể đem đến một cơn ngáp. Mặc dù có rất nhiều bí ẩn xung quanh chức năng cơ thể này, nhưng chúng ta biết rằng một số hóa chất trong não có thể gây ra hiện tượng ngáp. Một trong những hóa chất này là hormone adrenocorticotropic (ACTH)  tăng đột biến vào ban đêm và đó có thể một lý do tiềm năng khiến chúng ta ngáp trước giờ ngủ.

Khi buồn chán

Mặc dù không phải lúc nào ngáp cũng đồng nghĩa bạn đang cảm thấy buồn chán, nhưng đây cũng là một lý do để giải thích hiện tượng này.  Khi não không được kích thích đúng cách, nhiệt độ của nó sẽ giảm và điều đó có thể khuyến khích một cơn ngáp.

Khi mệt mỏi

Hành động ngáp ngủ làm tăng nhịp tim của bạn, vì vậy, một giả thuyết cho rằng nếu bạn mệt mỏi, hoạt động ngắn này có thể cung cấp năng lượng nhanh chóng. Nếu bạn ngáp ngủ vào những thời điểm không phù hợp trong ngày sẽ là dấu hiệu cho thấy cơ thể đang cố gắng đánh thức bạn dậy.

Làm mát não

Bạn có thấy mình ngáp cực kỳ nhiều khi đang học bài hoặc đang tập trung? Ngáp nhiều chứng tỏ tất cả các hoạt động dùng não đang làm tăng nhiệt não bộ và việc mở rộng miệng hít vào, thở ra khi ngáp sẽ giúp hạ nhiệt não bộ hiệu quả. Khi bạn mở rộng miệng, điều này sẽ tăng lưu lượng máu và giúp vòng tuần hoàn máu nhanh hơn. Nghe kỳ lạ, nhưng nó thực sự có tác dụng đấy.

Giao tiếp

Thuở xưa, loài người không giao tiếp bằng lời nói. Nghe lạ kỳ phải không nào? Thay vào đó, chúng ta sử dụng nhiều tín hiệu để giao tiếp và ngáp là một trong các tín hiệu đó. Vào buổi bình minh của loài người, ngáp là cách chúng ra truyền đạt rằng: “Tôi đang cảm thấy buồn/chán!” và  ngày nay, hành vi này dường như vẫn tồn tại ở một mức độ nào đó. 

Hóa ra, có nhiều điều đúng về lý thuyết ngáp là do thiếu oxy vì các nhà khoa học đã phát hiện ra rằng: ngáp xảy ra thường xuyên hơn khi máu cần tăng cường oxy. Một lần nữa, nhịp tim có thể đập nhanh hơn bởi một cơn ngáp ngủ và việc này cung cấp thêm oxy đến toàn bộ cơ thể. 

Ngáp có lây không?

Bạn đã biết câu trả lời cho điều này rồi phải không nào?

Ngáp là một trong những hành động dễ lây lan nhất, chỉ đứng sau cười. Các nhà khoa học đã phát hiện ra rằng, khoảng 50% trong số chúng ta ngáp lây chỉ bằng việc nhìn thấy ai đó ngáp qua video! Thậm chí chúng ta còn có thể “bắt một cái ngáp” với các loài động vật khác nhau. Cũng đôi lần, tôi ngáp, chú chó nhà tôi cũng sẽ ngáp lây theo. Và ngược lại, cũng có bằng chứng cho thấy khi chúng ta có mối quan hệ gần gũi hơn với ai đó, chúng ta càng có nhiều khả năng “bắt một cái ngáp” của họ. Gỉa sử rằng chú chó và tôi là bạn thân, không có gì lạ khi chúng tôi dễ dàng lây những cái ngáp của nhau.
Và bạn có nhớ rằng tôi thú nhận đã ngáp ngay khi viết xong tiêu đề của bài viết này? Hóa ra tôi không điên, vì cũng đúng thôi, chỉ nội đọc hoặc thậm chí nghĩ về ngáp đã có thể khiến bạn ngáp liên tục rồi mà!

Làm sao để ngăn lại cơn ngáp ngủ?

Nếu bạn ngủ đủ giấc nhưng vẫn thấy mình là nạn nhân của những cơn ngáp liên tục, ngáp nhiều và thường xuyên, không kiểm soát được, bạn cần phải xem lại các kỹ thuật thở của mình. Thở nông có thể làm mất oxy của não và kích hoạt phản ứng ngáp để kích thích sản xuất thêm oxy.

Thư giãn

Rõ ràng là như thế. Bạn có nhớ khi tôi nói rằng ngáp làm mát não? Nếu bạn chủ động làm cho mình thư giãn, bạn sẽ ít cảm thấy buồn ngáp hơn. Hãy thử áp chườm một túi nước đá lên đầu hoặc cổ, mở cửa sổ, bật điều hòa hoặc ăn một que kem.

Đi dạo vài vòng

Không khí trong lành có thể chữa lành nhiều loại bệnh tật. Một sự thay đổi cảnh quan cũng có thể kích thích tâm trí và ngăn chặn sự nhàm chán. Một lý do khác, ngồi một chỗ quá lâu có thể dẫn đến mệt mỏi. Đứng dậy và đi ra ngoài có thể giúp bạn cảm thấy sảng khoái.

Stretching giãn cơ

Nếu thời tiết không cho phép, mẹo nhỏ là hãy thực hiện các bài tập nhanh về stretching giãn cơ. Hãy nhớ rằng, cơ thể luôn giao tiếp với bạn, mặc dù hành động của nó có vẻ kỳ quặc đến mức nào. Ngay cả khi tất cả những gì bạn làm là đứng lên trong một hoặc hai phút để duỗi chân, bạn sẽ cảm nhận sự cải thiện rõ rệt ngay lập tức.

Không uống đủ nước có thể khiến bạn cảm thấy mệt mỏi. Hãy uống một ly nước để khơi nguồn năng lượng nhanh chóng thôi.

Các câu hỏi thường gặp

Ngáp nói gì về ngôn ngữ cơ thể của tôi?

Nếu bạn ngáp trong một cuộc họp hoặc cuộc trò chuyện, hầu hết mọi người sẽ cho rằng ngôn ngữ cơ thể này cho thấy rằng bạn đang buồn chán hoặc mệt mỏi. Tùy thuộc vào cách bạn công khai làm điều đó sẽ báo hiệu cho những người xung quanh bạn là suy đoán ấy có khả năng đúng. Ngoài ra cũng tùy thuộc vào mức độ tinh vi của hành vi và những gì người khác xung quanh bạn biết về tính cách và lối sống của bạn nữa.

Có hiện tượng tâm linh nào ở đây không?

Logic này không được chấp nhận rộng rãi, nhưng có suy đoán rằng ngáp là biểu hiện của một linh hồn “đang cố gắng thư giãn”. Chuyên gia giấc ngủ Susan Diamond giải thích rằng đó là lý do vì sao những đứa trẻ ngáp trong bụng mẹ, mặc dù chúng đang thở oxy. Trong một lần chơi chữ, cô nói rằng trong tiếng Do Thái, các từ  “hơi thở” và “tinh thần” được viết giống nhau (nishama). Nghe quả là kỳ quặc phải không?

Sao nhiều người ngáp lớn tiếng thế?

Đây được xem là một hành động vô cùng bất lịch sự. Việc ngáp to không đem lại thêm bất kỳ lợi ích nào. Nó cũng giống như những người nhai lớn. Tuy vô tư nhưng không cần thiết.

Tôi có nên lo lắng khi ngáp quá nhiều? 

Ngáp nhiều không kết liễu bạn, nhưng nó có thể là một dấu hiệu của một vấn đề sức khỏe tiềm ẩn. Bạn có thể tự hỏi bản thân xem mình đã ngủ đủ chưa. Nếu bạn bị thiếu ngủ, đó có thể là nguyên nhân bạn ngáp thường xuyên.

Đôi khi vấn đề còn nằm ở các loại thuốc bạn dùng. Là bởi, một trong những tác dụng phụ của chúng có thể bao gồm buồn ngủ. Thuốc chống trầm cảm, thuốc kháng Histamine và một số ít thuốc giảm đau khác có thể khiến bạn cảm thấy mệt mỏi, điều này có thể dẫn đến phản xạ không tự nguyện này.

Nếu ngáp của bạn đi kèm với các vấn đề khác như sương mù não hoặc đau cục bộ, đây có thể là những dấu hiệu của một vấn đề sức khỏe tiềm ẩn như rối loạn giấc ngủ, các vấn đề về tim, não. Ở đây tôi không muốn đi sâu quá nhiều vào chi tiết, nhưng nguyên nhân gốc rễ có thể liên quan đến dây thần kinh phế vị. Nếu bạn gặp phải các triệu chứng thông thường khác, bạn nên tham khảo ý kiến ​​bác sĩ.

Kết luận

Có vẻ như càng tìm hiểu sâu về bản thân và cơ thể của mình, chúng ta càng nhận ra rằng điều chúng ta biết như muối bỏ bể, và ngáp là một ví dụ điển hình về điều này. Nhưng ít nhất chúng ta đã khám phá ra rất nhiều lý thuyết hợp lý. Tò mò một chút, bạn có ngáp khi đọc bài viết này không? Nếu vậy thì bao nhiêu lần? Bạn có ngáp nhiều hay ngáp liên tục không? Hãy chia sẻ với chúng tôi ở phần comment nhé! 

Nguồn tham khảo: sleepadvisor