Bạn đã bao giờ nghe đến cụm từ jetlag chưa? Không phải quá phổ biến ở Việt Nam, tuy nhiên nhiều năm gần đây, thuật ngữ jetlag đã dần xuất hiện trong ngôn ngữ tiếng Việt, được du nhập từ người bản xứ, khách du lịch hoặc du học sinh.
Vậy jetlag là gì? Thuật ngữ này biểu thị điều gì? Cùng Ngủ Ngon Sống Trọn tìm hiểu tất tần tật các thông tin cần thiết về jetlag nhé!
Nội dung chính
Jetlag là gì?
Định nghĩa jetlag theo y khoa
Jetlag hay còn được gọi là hội chứng thay đổi múi giờ, là tình trạng gián đoạn trong nhịp sinh học của cơ thể. Cụ thể hơn, jetlag là sự gián đoạn đồng hồ sinh học, xảy ra khi con người di chuyển nhanh qua các khu vực có sự chênh lệch múi giờ nhất định. Từ đó gây ra cho cơ thể các tình trạng như: mệt mỏi, rối loạn giấc ngủ…
Hầu hết mọi người thường bị rối loạn sinh học nghiêm trọng hơn khi đi về phía đông, nếu so với phía tây.
Định nghĩa jetlag theo cách nói thông thường
Hiểu một cách đơn giản, jetlag chính là tình trạng chu kỳ thức ngủ của con người bị xáo trộn. Tình trạng này xảy ra khi chúng ta di chuyển bằng máy bay từ nước này qua nước khác. Sự thay đổi múi giờ nhanh chóng đã khiến đồng hồ sinh học của cơ thể không kịp đáp ứng với môi trường sống mới, gây nên các hiện tượng như: mệt mỏi, lờ đờ, cáu gắt, buồn ngủ, hay mất định hướng về cả không gian và thời gian…
Nếu chuyến bay của bạn càng ngắn, càng diễn ra nhanh chóng, và khu vực bạn đến có sự chênh lệch đáng kể so với nơi bạn vừa rời đi, chắc chắn các triệu chứng của jetlag càng nghiêm trọng hơn. Sự thiếu đồng bộ của hai bán cầu não cũng như sự gián đoạn hoạt động khiến cơ thể trở nên khó chịu và mất cần bằng.
Triệu chứng của jetlag và độ tuổi của bạn sẽ tỉ lệ thuận với nhau. Người càng trẻ, các triệu chứng càng nhẹ và nhanh chóng biến mất. Điều này ngược lại với người lớn tuổi.
Nguyên nhân gây ra tình trạng jetlag
Nguyên nhân chính gây ra tình trạng jetlag chính là cơ thể hay nói cách khác là đồng hồ sinh học của cơ thể chưa kịp thích nghi, điều chỉnh với múi giờ ở nơi vừa mới đến.
Vượt qua một quãng đường dài trong khoảng thời gian ngắn, nhịp sinh học của cơ thể bị không kịp điều chỉnh theo chu kỳ của ánh ban ngày và bóng tối ban đêm. Jetlag xảy ra khi chu kỳ bên trong con người và chu kỳ bên ngoài môi trường không đồng bộ với nhau.
Tại sao tình trạng jetlag lại nghiêm trọng hơn khi đi từ tây sang đông?
Các khu vực ở phía Tây có múi giờ chậm hơn phía Đông, do đó khi đi từ Đông sang Tây, đồng hồ sinh học của cơ thể có nhiều thời gian hơn để thích ứng và phục hồi. Ngược lại, nếu đi từ Tây sang Đông, các triệu chứng thường nghiêm trọng hơn và cơ thể mất nhiều thời gian để thay đổi, nhằm đáp ứng chu kỳ mới của môi trường bên ngoài.
Ngoài ra, nếu bạn đi từ nam sang bắc hoặc từ bắc xuống nam, tình trạng cơ thể càng mệt mỏi hơn vì còn bị ảnh hưởng bởi yếu tố thay đổi của mùa. Thông thường, cơ thể sẽ vẫn duy trì trạng thái ổn định nếu bạn chỉ di chuyển qua một hoặc hai múi giờ. Số múi giờ chênh lệch càng tăng, các triệu chứng jetlag càng nặng nề và mất nhiều thời gian hơn để hồi phục.
Các triệu chứng của tình trạng jetlag
Các triệu chứng của jetlag thường rất dễ nhận biết và chỉ xảy ra ngay sau khi bạn di chuyển đến vùng đất mới, có múi giờ chênh lệch nhiều so với địa điểm rời đi.
Dưới đây là một số triệu chứng phổ biến của jetlag:
- Mất ngủ hay rối loạn giấc ngủ
- Người lừ đừ, mệt mỏi, uể oải không muốn hoạt động. Tình trạng này thường xảy ra vào ban ngày.
- Cơ thể khó chịu, không thể tập trung
- Mất định hướng về thời gian và không gian, có cảm giác choáng váng
- Gặp các vấn đề về hệ tiêu hóa, như: tiêu chảy hoặc táo bón
- Ăn uống không ngon miệng, không có cảm giác đói hoặc thèm ăn
- Trầm cảm nhẹ
Tùy theo cơ thể từng người mà các triệu chứng jetlag xuất hiện khác nhau, ở các mức độ nặng nhẹ khác nhau. Các triệu chứng của jetlag thường xảy ra khoảng 1 đến 2 ngày đầu tiên sau khi bạn di chuyển đến địa điểm mới có múi giờ chênh lệch với địa điểm cũ.
Các triệu chứng của jetlag nặng hay nhẹ còn tùy thuộc vào ba yếu tố sau: số múi giờ chênh lệch, tuổi tác và thể trạng hiện tại của cơ thể.
Một số yếu tố làm các triệu chứng jetlag trở nên trầm trọng
Theo nghiên cứu và nhận định của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), rượu và cà phê là hai yếu tố khiến các triệu chứng của jetlag trở nên trầm trọng hơn.
Nếu uống cà phê hoặc rượu trước khi lên máy bay, cơ thể bạn sẽ xảy ra tình trạng mất nước. Bên cạnh đó, không khí bên trong cabin máy bay cũng khô hơn không khí tự nhiên bên ngoài, gây cảm giác khó chịu, mệt mỏi cho cơ thể. Ngoài ra, rượu bia còn có tác dụng phụ khiến cơ thể thường xuyên đi vệ sinh, gây gián đoạn giấc ngủ. Tương tự, cà phê cũng có khả năng phá vỡ giấc ngủ của bạn vì chất caffein có trong thức uống này.
Một số yếu tố khác có khả năng làm trầm trọng thêm các triệu chứng jetlag có thể kể đến như: đầu óc căng thẳng, tư thế ngồi lâu không thoải mái…Áp suất trong khoang máy bay thậm chí còn thấp hơn áp suất mực nước biển. Điều này đồng nghĩa với việc lượng oxy trong não sẽ giảm trong suốt chuyến bay, khiến cơ thể mệt mỏi. Để khắc phục tình trạng này, bạn có thể duỗi người ra, nằm xuống ngủ hoặc sử dụng liệu pháp điều tiết oxi để giảm thiểu tình trạng gặp phải.
Các biện pháp để tránh tình trạng jetlag khi lên máy bay
Để hạn chế cũng như giảm thiểu các triệu chứng của tình trạng jetlag, bạn nên thực hiện các biện pháp sau:
Duy trì chế độ ăn uống hợp lý trước khi bay
Ăn uống hợp lý, đầy đủ chất dinh dưỡng là một trong những biện pháp hữu hiệu hàng đầu giúp hạn chế các triệu chứng của tình trạng jetlag. Bạn không nên thực hiện chế độ ăn kiêng trước khi bay vì cơ thể thiếu chất dinh dưỡng sẽ gây ra tình trạng mệt mỏi nghiêm trọng hơn.
Ngoài ra, bạn cũng nên hạn chế các thực phẩm nhiều chất béo hoặc dầu mỡ trước thời gian bay, tránh tình trạng đầy bụng hoặc khó tiêu trong suốt chuyến bay.
Lên lịch trình cụ thể cho chuyến bay
Theo bác sĩ Avelino Vercele, trợ lý giáo sư trường y thuộc Đại học Maryland và giám đốc mảng y học giấc ngủ đã đưa ra lời khuyên rằng, nếu bạn đi về phía Đông, hãy ngủ sớm vào đêm trước khi bay để tăng cường sức khỏe. Nếu bạn di chuyển về phía Tây, hãy làm ngược lại, tức là ngủ ít đi một vài tiếng.
Ngoài ra, bạn cũng có thể thay đổi lịch sinh hoạt của một vài ngày trước khi đi sao cho thời gian biểu của bản thân gần với múi giờ ở địa điểm chuẩn bị đến. Như vậy, cơ thể sẽ có sự chuẩn bị và thích nghi nhanh hơn ở môi trường mới.
Bổ sung nước cho cơ thể
Không khí ở các khoang máy bay thường là không khí khô, dẫn đến tình trạng cơ thể nhanh chóng mất nước. Do đó, bạn nên bổ sung nước trong suốt hành trình bay để đảm bảo sức khỏe cho cơ thể.
Hạn chế để các yếu tố xung quanh ảnh hưởng đến giấc ngủ
Để tăng cường sức khỏe khi đến môi trường mới, bạn nên tranh thủ ngủ trong thời gian bay để giảm thiểu cảm giác khó chịu.
Để dễ dàng chìm vào giấc ngủ mà không bị gây phiền nhiễu, bạn có thể sử dụng các vật dụng như: bịt mắt, bịt tai, hoặc giảm ánh sáng chiếu qua cửa sổ…
Vậy là bạn đã biết jetlag là gì cũng như các thông tin liên quan đến hiện tượng này rồi phải không? Hi vọng với những bí quyết trên, quý đọc giả sẽ có thể áp dụng hiệu quả, nhằm giảm thiểu tối đa các triệu chứng của jetlag. Tiếp tục theo dõi chúng tôi và đón đọc những thông tin thú vị sắp tới nhé!
Tham khảo: Vinmec
