Củ ấu còn được người ta gọi là ấu nước, ấu trụi, lăng mác,… thường được biết đến là một loại củ dùng để ăn, tuy nhiên ít ai biết rằng loại củ này cũng có thể dùng để làm thuốc, điều trị một số bệnh. Thành phần dinh dưỡng của củ ấu chứa nhiều carbohydrate, không cholesterol, giúp thanh lọc cơ thể, kháng viêm nên được sử dụng phổ biến trong ẩm thực và đặc biệt là điều chế các bài thuốc.
Nội dung chính
Đặc điểm của củ ấu
Cây củ ấu sống dưới nước, thân ngắn và có lông bao bọc bên ngoài. Loại cây này có 2 loại lá, một lá lá nổi, có hình quá trám, dài khoảng 4 đến 5 cm, giữa có phao. Còn lá chìm thì phiến lá xẻ rất nhỏ, chìm dưới nước. Phần hoa có màu trắng, gồm có 4 cánh, thường mọc xen kẽ giữa các lá hoặc mọc đơn độc.
Phần quả thường được người ta gọi là củ, cao khoảng 3.5 cm và rộng khoảng 5cm, gồm có 2 sừng dài tầm 2cm. Đầu sừng của củ ấu là do các lá đài phát triển thành, bên trong có chứa một hạt có thể ăn được.
Củ ấu có rất nhiều công dụng. Phần quả thì dùng để ăn, còn toàn thân cây có thể điều chế ra những bài thuốc. Vậy nên hiện nay, loại củ này đã trở nên phổ biến và được nhiều người sử dụng trong đời sống hàng ngày.
Thành phần dinh dưỡng của củ ấu
Củ ấu chứa hàm lượng tinh bột cao, chiếm đến 49%, bên cạnh đó còn có hàm lượng protein chiếm 10,3%. Theo nhiều tài liệu y khoa, trong 100g củ ấu chín sẽ cung cấp hàm lượng dinh dưỡng như sau:
- 4.5g albumin
- 0.1g chất béo
- 19.7g chất đường các loại
- 0.19g vitamin B1
- 0.06g B2
- 1.5mg PP
- 13mg C
- 7mg Ca
- 0.7mg sắt
- 19mg Mn
- 93mg P. Hợp chất AH13
Thành phần dinh dưỡng trong củ ấu được biết đến như chất được dùng hỗ trợ điều trị chống ung thư. Ngoài ra, loại củ này còn có hàm lượng chất xơ cao, giúp phát triển vi khuẩn probiotic hỗ trợ sản sinh enzyme tiêu hóa trong đường ruột. Củ ấu còn giúp bổ sung máu nhờ hàm lượng canxi và photpho cao, đồng thời giúp xương chắc khỏe. Bên cạnh đó, hàm lượng magie cũng như mangan trong củ ấu có thể tăng cường sản xuất enzyme để giảm căng thẳng, stress. Củ ấu cũng bổ sung thêm kẽm, kali tăng cường miễn dịch, cải thiện các bệnh liên quan đến tim mạch và huyết áp.
Trong củ ấu còn cung cấp một lượng iod có khả năng ngăn ngừa bướu cổ và một số bệnh liên quan đến tuyến giáp. Đặc biệt, ăn củ ấu cũng giúp cơ thể tăng đề kháng nhờ cung cấp một lượng vitamin C và vitamin B dồi dào.
Khám phá những công dụng bất ngờ của củ ấu
Theo Y Học Cổ Truyền thì củ ấu có tính mát, vị ngọt giúp thanh nhiệt giải độc một cách hiệu quả. Loại củ này có thể chống nóng, trừ rôm sảy, giải rượu. Những củ ấu già còn có tác dụng kiện tỳ bổ khí, có thể chống suy nhược và thường được sử dụng trong trường hợp tỳ hư tiết tả, hỗ trợ phụ nữ ra máu nhiều trong kỳ kinh nguyệt, người bị trĩ xuất huyết.
Vì có tính mát nên củ ấu còn giúp cơ thể thanh lọc giải độc hiệu quả, đặc biệt đối với gan. Ngoài ra, củ ấu cũng rất tốt cho hệ tiêu hoá, điều trị hiệu quả với bệnh tiêu chảy.
Hỗn hợp củ ấu nấu chín với nước, bổ sung thêm một ít nước chanh có thể điều trị bệnh eczema. Loại củ này còn có khả năng kháng khuẩn mạnh, giúp các vết thương nhiễm trùng do vi khuẩn nhanh lành. Bên cạnh đó, củ ấu cũng giúp loại bỏ đờm, chữa cảm cúm, giảm các bệnh liên quan đến xương khớp, đau sưng và tấy đỏ.
Một vài nghiên cứu cũng cho thấy ăn củ ấu có thể cải thiện bệnh loét dạ dày. Nhờ có hàm lượng mg và mangan cao, củ ấu hỗ trợ sản xuất enzyme, xoa dịu cảm giác stress.
Không chỉ củ ấu đem lại nhiều lợi ích, thân củ ấu cũng có nhiều công dụng bất ngờ. Cụ thể, thân ấu vị ngọt chát, tính bình, giúp tiêu viêm giải độc hiệu quả. Chúng ta có thể dùng với hàm lượng từ 50 – 200 gam mỗi ngày, dưới dạng ăn sống hoặc là nấu canh.
Các món ăn ngon từ củ ấu tốt cho sức khỏe
Củ ấu được chế biến theo nhiều cách khác nhau. Tùy vào sở thích, bạn có thể lựa chọn một số cách chế biến củ ấu mà Vua Nệm gợi ý dưới đây nhé!
Sử dụng củ ấu ở dạng tươi: Bạn đem củ ấu rửa sạch với nước, bỏ vỏ. Củ ấu tươi có thể chống say nắng, sốt và bù nước hiệu quả.
Củ ấu hầm gà: Đầu tiên, bạn đem củ ấu luộc sơ rồi bỏ vỏ, chỉ lấy phần thịt. Thịt gà bạn rửa sạch với muối, sau đó chiên sơ qua để gà có màu cánh gián đẹp mắt. Đem đùi gà và củ ấu xào chung với hành tây, sau đó cho thêm chút vang trắng để khử mùi tanh. Cuối cùng thêm nước, nêm nếm vừa ăn và hầm đến khi món ăn chín là được. Đây là một trong những món ăn giàu dinh dưỡng, phù hợp với người mới ốm dậy.
Củ ấu được hầm nhừ: Chúng ta chuẩn bị khoảng 20g củ ấu đã bỏ vỏ, đem nấu với nước và đun nhỏ lửa để củ ấu chuyển sang dạng canh cháo. Mỗi ngày bạn có thể sử dụng món ăn này ngày 2 lần, sẽ hỗ trợ giúp điều trị cho bệnh nhân mắc ung thư cổ tử cung hoặc ung thư dạ dày.
Ép củ ấu lấy nước làm siro: Bạn chuẩn bị khoảng 250 gam củ ấu, rửa sạch, bỏ vỏ và mang nấu chín trong khoảng 1 giờ. Tiếp đó, bạn lọc lấy nước, thêm đường và tiếp tục đun sôi. Hỗn hợp này bạn chia làm 2 lần uống trong ngày, giúp cải thiện tình trạng huyết nhiệt, kinh nguyệt ra quá nhiều, trĩ xuất huyết hoặc dành cho những người có triệu chứng bị đau rát hậu môn.
Cháo củ ấu: Chúng ta chuẩn bị bị củ ấu tươi bỏ vỏ, gạo nếp, mỗi loại 30g, cùng với một hàm lượng đường vừa ăn. Tiếp đó, bạn đem hỗn hợp này nấu thành cháo. Mỗi ngày ăn cháo củ ấu 2 lần có thể giảm triệu chứng tỳ vị hư suy ở người cao tuổi, những người ăn uống khó tiêu và bị viêm ruột.
Sử dụng củ ấu đã được luộc chín: Bạn chuẩn bị 150g củ ấu già, đem luộc chín. Sau đó chỉ cần bóc vỏ và ăn mỗi ngày 2 lần. Củ ấu luộc giúp cải thiện tình trạng tỳ hư, tiêu chảy, mệt mỏi hoặc là bị mất sức.
Một số bài thuốc từ củ ấu
Không chỉ có thể chế biến thành những món ăn tốt cho sức khỏe, củ ấu cũng là nguyên liệu để điều chế thành nhiều bài thuốc như:
- Chữa tỳ vị hư suy ở người lớn tuổi: Bạn chuẩn bị đảng sâm, hoàng kỳ và bột củ ấu mỗi loại 10g. Sau đó đem hỗn hợp đảng sâm và hoàng kỳ sắc với nước, rồi bỏ bã của hỗn hợp này, lấy nước ép được hòa với bột củ ấu. Cuối cùng đun sôi hỗn hợp và để nguội rồi uống là được.
- Chữa lỵ, đại tiện ra máu: Bạn chuẩn bị 20 gam vỏ củ ấu sắc cùng với nước, sau đó chiết nước có chứa củ ấu. Uống nước này mỗi ngày 2 lần sẽ giảm triệu chứng bệnh một cách nhanh chóng.
- Trị mụn nhọt: Bạn lấy vỏ củ ấu sao khô, sau đó dã mịn. Dùng hỗn hợp này bôi ngoài da kết hợp mỡ sát khuẩn có thể khiến mụn nhọt xẹp nhanh chóng.
Nhìn chung, củ ấu là một thực phẩm dân dã nhưng giàu dinh dưỡng, lại đem đến nhiều lợi ích cho sức khỏe. Bạn có thể mua củ ấu dễ dàng tại chợ hoặc trong siêu thị. Vậy nên, hãy cân nhắc bổ sung loại củ này vào bữa ăn hàng ngày để nâng cao và bảo vệ sức khỏe thật tốt bạn nhé!
